Varis

Varis toplardamarın deri altında mavi renkte, geniş ve kıvrımlı olarak görülmektedir. Başlangıçta damarların genişlemesi sonucunda şişlikler görülmektedir. Varis bulgularının artması ile birlikte büyük damar paketleri oluşum gösterebilmektedir.

Genellikle bacaklarda ve ayaklarda görülen varisler, kan dolaşımındaki bozukluk nedeniyle meydana gelmektedir. Damarlarda çatlama meydana gelebilmektedir. Bu durum ilk yıllarda çoğunlukla görüntü rahatsızlığı oluşturmaktadır. Daha sonrasında ise ağrı oluşumuna neden olabilmektedir. Toplardamarda yetmezlik gelişir ise bacaklarda şişme meydana gelmektedir. Eğer varisli damarlarda pıhtı oluşur ise bacak ağrısı, şişlik ve kızarıklık meydana gelmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık varis oluşumu meydana geldiği bilinmektedir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte varis görülmesinde artış meydana gelmektedir.

Varislerin Nedenleri

Varislerin nedenleri birçok farklı durum sonucu görülmektedir. Bunların başında gebelik, obezite, uzun süre ayakta durulması gibi durumlar yer almaktadır. Aynı zamanda bazı meslekler, kadın olmak, doğum kontrol haplarının kullanımı, dar kıyafetler giyilmesi de yine nedenler arasında gösterilebilmektedir. Hastaların bazılarında ise ilerleyen yaş, kabızlık ve genetik etkenler dolayısıyla meydana gelmektedir.

Varis, toplardamardaki yetmezlik sonucunda meydana gelmektedir. Kan sürekli geriye kaçarak, göllenir. Bu durum ise damarda basınç artışına ve şişliğe neden olmaktadır. Zaman içerisinde damarda genişleme artış göstermektedir, varis başlangıcı bu şekildedir. Aynı zamanda kıvrılmalar meydana gelmektedir. Varisler, toplardamarın herhangi bir seviyesinde ortaya çıkabilmektedir. Kasıkta toplardamar yetmezliği olabileceği gibi daha aşağılarda bacak düzeyinde yetmezlik oluşum gösterebilmektedir. Bazı durumlarda ise varisin nedeni bir toplardamarda pıhtı oluşmasıdır. Tıkanmış olan damarın gerisinde kan göllenmekte ve damar genişlemektedir.

Kalıtımsal Faktörler

Varislerde kalıtımsal faktörler, ebeveynlerden çocuklara geçebilen genetik faktörlerdir. Varislerin gelişiminde birden fazla genetik faktör rol oynayabilir. Anne ve babada varis sık sık görülüyorsa, çocuklarda da görülme riski fazladır.

Hormonal Değişiklikler

Hormonal değişikliklerin varis oluşumuna sebep olması özelliklerde kadınlarda görülen bir durumdur. Hormon düzeylerindeki değişiklikler kan damarlarının genişlemesine ve varis oluşumuna neden olur.

Aşırı Ağırlık veya Obezite

Aşırı ağırlık ve obezite damarlara ek yük bindirir ve kan dolaşımını olumsuz etkiler. Bacaklardaki kanın geri dönüşü yavaşlar, damarlarda biriken kanın basıncı artar, damarlar genişler. Aşırı kilolu kişilerde varis gelişimi riski daha yüksek olabilir.

Uzun Süre Ayakta Kalmak veya Oturmak

Uzun süre ayakta kalmak veya uzun süre oturmak, özellikle hareket etmeden yapılan bir işte çalışılıyorsa, varis oluşumu görülme riski yüksektir. İş koşulları ve yaşam tarzı nedeniyle kaçınılmaz olan bazı durumlar, varis oluşumuna mecbur bırakabilir. Bacak kaslarını çalıştırmak için yürüyüş yapmak, merdiven çıkmak, bisiklete binmek veya egzersiz yapmak gibi aktiviteler önerilebilir. Uzun süre ayakta kalmak da sakıncalıdır.

Hamilelik

Hamilelik sırasında varis oluşumu oldukça yaygındır. Hamilelikle birlikte vücutta kan hacmi artar. Hamilelikteki hormonlar da kan damarlarının genişlemesine neden olabilir. Bu durumda varis oluşumu görülebilir. Hamilelik sırasında varis oluşumunu önlemek için düzenli egzersiz yapmak, bacakları yukarı kaldırmak, uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak, yeterli sıvı alımına dikkat etmek, elastik çoraplar giymek ve bacaklara masaj yapmak gibi önlemler alınabilir.

Varis Çeşitleri

Varis çeşitleri üç ana grupta incelenebilir. Bunlar kılcal damar varisler, orta boy varisler, büyük varisler olarak ayrılır.

Kılcal damar varisleri, orta boy varislerle birlikte görülebilir. Dolaşım sistemindeki rahatsızlıklar varis oluşumuna neden olur. İnce tel gibi çizgilerle kendini belli eden kılcal damar varisleri, hastanın yaşamını tehlikeye atacak bir türde değildir.

Orta boy varisler, retiküler varis olarak adlandırılabilir. Cilt yüzeyinden hafif çıkıntılara neden olur. Bacaklarda genelde dizin arka taraflarında görülür ve görünümü kişiyi rahatsız eder. Belirtileri yine ağrı, yanma, sızı gibi ortaya çıkar.

Büyük varisler bakıldığı zaman cilt üzerinde çıkıntı yapan şekilde görülür. Büyük varislerin nedeni toplardamarların yetmezliği sonucu oluşum gösterir. Kabarık ve yeşilimsi bir görüntü bulunur. Varis belirtilerin tamamı büyük varislerde görülür.

Yüzeysel Varisler

Yüzeysel varisler, toplardamar sistemi içindeki kanın, yüzeydeki damarlarda birikmesi sonucu oluşur. Genellikle cilt altında yer alan yüzeysel varisler, gözle görülebilen ve şişlik oluşturan damar genişlemeleridir. Çoğunlukla zararsız ve ciddi sağlık sorunlarına neden olmayan bir türdür. Ciltte renk değişikliklerine neden olan yüzeysel varisler, kahverengi veya mavimsi renkte görülür.

Derin Venöz Yetmezlik

Derin venöz yetmezlik, derin toplardamaların hasar görmesi veya işlevlerini kaybetmesi sonucu oluşur. Derin toplardamarlar kanı kalbe taşıyan ana damarlardır. Bu sorun kanın kalbe geri dönüşünü etkileyen bir durumdur. Bacaklarda şişme, ağrı, yorgunluk, ciltte renk değişiklikleri gibi durumları ortaya çıkarır. Varislerin etkilediği damarlar ile derin venöz yetmezlik sorununun etkilediği damarlar farklıdır ancak aynı belirtiler görülebilir. İki sorunun da tedavisi aynı yöntemlerle yapılabilir.

Varis Belirtileri

Varis belirtileri belirgin şekilde kendini gösterir. Varisler özellikle bacaklarda görülür. Bacaklarda ağrı, uyuşukluk, şişlik, yanma hissi varis belirtileri arasındadır. Bacaklarda kıvrımlı, genişlemiş, şişmiş mavi veya mor gibi renkte damarlar görülür. Bacaklarda yine kaşıntı, kızarıklık, kuruluk, kramp, yorgunluk gibi semptomlar ortaya çıkar.

Toplardamarların Genişlemesi ve Görünür Olması

Varis sonucu toplardamarların genişlemesi ve görünür olması bir belirtidir. Varisler genellikle genişlemiş, kıvrımlı, mavi veya mor renkte damarlar şeklinde görülebilir. Bu genişlemiş damarlar, derinin altından geçer ve yüzeyde belirgin hale gelir. Hastanın yaşına, kilosuna bağlı olarak bu damarların görünümü değişebilir. Varislerde toplardamar genişlemesi ve görünürlüğü, rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir.

Ağrı, Yanma ve Şişlik

Varis belirtileri arasında ağrı, yanma ve şişlik sıklıkla görülür. Varisler, yüzeysel damarlardaki kan akışının bozulması sonucu oluşur. Bu durumda bacaklarda ağrı ve şişlik belirtisi ortaya çıkar. Varislerin bu belirtileri hastaya göre değişiklik gösterebilir. Her hastada görülen ağrı ve şişliğin derecesi farklı olabilir. Bazen gündüzleri daha çok ağrı şikayeti görülüp geceleri bu sorun azalabilir. Bacaklarda ağrı, yanma, şişlik belirtileri fark edildiği zaman bir uzman doktora danışmak gerekir.

Kaşıntı

Kaşıntı, en yaygın görülen varis belirtilerinden biridir. Diğer varis belirtileri ile beraber görülür. Kanın bacaklarda yavaşlaması nedeniyle deri altında sıvı toplanması kaşıntıya neden olur. Kaşıntı hissi varislerin yoğunlaştığı bölgelerde görülür ve belli zamanlarda artıp azalabilir. Bu belirti diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkacağı için ciddiye alınmalı ve varisin neden ortaya çıktığı araştırılmalıdır.

Varis Tedavisi

Varis tedavisi çeşitli yöntemler kullanılarak, gerektiğinde cerrahi yöntemlerle de yapılabilir. Günümüzde uygulanan birçok yöntem hastanın yaşam kalitesini artırmaya yöneliktir. Skleroterapi, endovenöz laser ablasyonu, flebektomi gibi cerrahi tedavi yöntemleri kullanılarak varis tedavisi yapılabilir.

Bunun haricinde konservatif tedavi yöntemleri uygulanabilir. Varis tedavisinde egzersiz ve diyetin yanı sıra varis çorapları kullanılabilir. Bu tedavi yöntemleri hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir. Her hastaya aynı tedavi yöntemi uygulanmayabilir.

Konservatif Tedavi Yöntemleri

Varis tedavisinde konservatif tedavi yöntemleri, hafif dereceli hastalar için kullanılır. Varisin ilerlemesini durdurmaya ve semptomlarını hafifletmeye yardımcı tedavilerdir. Kremler, ağrı kesiciler kullanılarak hastalığın ağrı, kaşıntı gibi semptomları önlenebilir. Düzenli egzersiz ve varis oluşumunu engelleyici diyet uygulanabilir. Kompresyon çorapları da varis için etkili olacaktır.

Kompresyon Çorapları

Kompresyon çorapları varisin hafif şiddetli görüldüğü hastalar için kullanılan yöntemlerden birisidir. Kompresyon çorapları ile kan dolaşımı düzeltilir, bacaklarda oluşan şişlik azaltılır. Bu çoraplar bacakların alt taraflarına doğru giderek şıkılaşan bir düzene sahiptir. Çoraplar farklı basınç seviyelerine sahiptir. Varis hastasının belirtilerine uygun olan çorap seçimi yapılır. Çorabı gündüzleri giyip geceleri çıkartmak gerekir. Doktorunuzun belirlediği şekilde kompresyon çorapları kullanılmalıdır.

Egzersiz ve Diyet

Varis tedavisinde egzersiz ve diyet uygulanabilir. Varisli damarların genişlemesi ve şiddetinin artması önlenebilir. Yine doktorunuzun belirlediği şekilde yapacağınız egzersiz, bacak kaslarını güçlendirerek kan dolaşımını düzeltmeye yardımcı olur. Yüzme, bisiklet sürme, bazı aerobik hareketleri kanın daha iyi pompalanmasına yarar.

Diyet uygulanması da varis tedavisinde şişlik ve ağrıyı azaltabilir. Düşük tuzlu gıdalar tercih etmek, antioksidan açısından zengin besinler tüketmek, yeterli miktarda su içmek, kanın daha akıcı hale gelmesine yardımcı olabilir.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Varis tedavisinde cerrahi tedavi yöntemleri, ileri derecelerdeki varis hastaları için uygulanabilir. Konservatif tedavi yöntemlerinin yeterli olmadığı durumlarda cerrahi tedavi yöntemleri uygulanabilir. Birkaç saatlik işlemler ile varisli damarlar ortadan kaldırılır veya çıkarılır.

Skleroterapi

Skleroterapi varis tedavisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Sklerozan adı verilen madde, varisli damarlara enjekte edilir ve damarın kapanmasını ya da zamanla yok olmasını sağlar. Bu yöntem genellikle küçük veya orta boyutlu varislerin tedavisinde etkilidir. Güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir. Bir uzman tarafından yapılması gerekir. Hafif morarma, kaşıntı gibi yan etkileri görülebilir. Bu tedaviden sonra basınçlı çorap veya sargılar ile iyileşme sürecini desteklemeniz gerekir. Doktorun önerilerine uygun şekilde günlük hayata dönülebilir.

Endovenöz Laser Ablasyonu

Varis tedavisi içerisinde endovenöz laser ablasyonu kullanılan bir yöntemdir. Varisli damarın içerisine giren bir lazer damarın iç yüzeyinde ısı oluşturur. Bu ısı ile damar zamanla kapanır veya yok olur. Bu şekilde varisli damardan kurtulunur. Büyük boyutlu varisler için etkili bir yöntemdir. Lokal anestezi ile yapılan endovenöz laser ablasyonu, diğer yöntemlere göre daha farklı bir işleyişe sahiptir.

Flebektomi

Flebektomi varis tedavisinde kullanılan bir cerrahi yöntemdir. Varisli bacaklardaki damarlar cildin altından çıkartılır ve o bölge kapatılır. Büyük çaplı ve derin varislerin tedavisinde kullanılır. Genel anestezi veya bölgesel anestezi kullanılır. Varisli bölgedeki damarlar kesilerek çıkartılır.

Varis Önleme Yöntemleri

Varis önlemek için yöntemler varisin hiç oluşmamasına yardımcı olamaz fakat oluşumunu en az seviyeye indirebiliriz. Aşağıdaki öneriler ile varis oluşumundaki risk faktörlerinden kaçınabiliriz.

Aktif Olmak ve Düzenli Egzersiz Yapmak

Varis oluşumunu önlemek için sürekli oturmak veya sürekli ayakta durmak gibi uzun süreli eylemlerden uzak durmak gerekir. Düzenli egzersiz yapmak, kan dolaşımını artırarak varis oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Yürüyüş, koşu, bisiklet gibi aerobik aktiviteler bu amaçla yapılabilir.

Ayaklarınızı Kaldırmak

Ayakta veya otururken uzun süre hareketsiz kalmak, kan akışını engelleyebilir. Bu yüzden evdeki vakitlerinizde ayaklarınızı, yastıklardan destek alarak kalp hizasında tutacak şekilde dinlendirmeniz yardımcı olacaktır. Ayaklarınızı duvara dik şekilde yaslayarak da 15 dakika geçirmeniz yine kan akışına yarayarak varis oluşumunu önleyebilir.

Sağlıklı Beslenmek ve Hidrasyonu Sağlamak

Varis oluşumunu önlemek için sağlıklı beslenmek ve bol su tüketmek önemlidir. Yeterli miktarda lifli gıda tüketmek, vitamin ve mineralli besinlerle beslenmek gerekir. Tuzlu gıdalar vücutta şişliğin artmasına neden olabilir. Bacaklardaki varislerin de en büyük özelliği şişlik görülmesidir. Kan dolaşımını iyileştirmeye yardımcı olması için yeterli miktarda su içmek önemlidir.

Kilo Kontrolü Sağlamak

Varis oluşumu, obezite hastalığıyla mücadele eden kişilerde de sıklıkla görülebilir. Bacakların, vücudun ağırlığını taşıyamaması durumunda varis ortaya çıkabilir. Bu yüzden kilo kontrolü sağlamak, varis oluşumunu önlemeye yardımcı olur.

Kompressiyon Çorapları Kullanmak

Kompresyon çorapları, bacaklarda toplardamarların genişlemesine neden olan basıncı azaltarak kan akışını düzenleyebilir. Uzun süre ayakta veya oturarak çalışan kişilerin kullanması, varis oluşumunu önlemeye yarar sağlayabilir.

Varislerin Komplikasyonları ve Riskleri

Varislerin komplikasyonları ve riskleri, farklı şekillerde ortaya çıkabilir.

DVT (Derin Venöz Tromboz)

Varislerin, derin venöz tromboz riskini arttırdığı bilinir. Varislerin bulunduğu bölgedeki damarlar genişler, kan akışı yavaşlar, kanın pıhtılaşmasına neden olabilir. Bu pıhtılaşma da derin venöz tromboz oluşumuna yol açar. Derin venöz tromboz, kanın pıhtılaşması sonucu bacak damarlarında bir tıkanıklığa neden olur. Bu tıkanıklık bacakta şişme, ağrı ve hassasiyete yol açabilir.

Venöz Ülserler

Varisler, bacaklarda kanın yeterince hızlı akmasını engelleyerek kan basıncını artırabilir. Bu basınç zamanla deri yüzeyinde venöz ülserler olarak bilinen yaraların gelişmesine yol açabilir. Bu yaralar, cildin üst tabakasının açılmasıyla ortaya çıkarlar ve genellikle acı vericidirler. Tedavi edilmediği zaman büyüyebilir veya derin dokulara ulaşabilir. Enfeksiyon oluşumuna neden olabilir.

Kanama

Varislerin ciddi olması durumunda, bacaklarda kanama görülebilir. Varislerin kanaması, yüzeysel olan varislerden kaynaklı olabilir. Genellikle hafif yoğunlukta kanamalar görülür fakat bazı durumlarda ciddi olabilir ve tıbbi müdahale getirebilir.